Ο άνθρωπος που μεταμόρφωσε έναν σύλλογο
Ήταν 17 Μαρτίου του 1961, όταν ο Ντον Ρέβι αναλάμβανε τις τύχες της Λίντς Γιουνάιτεντ, την οποία θα μετέτρεπε από μια μικρή επαρχιακή ομάδα σε μιας από τις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές δυνάμεις της Ευρώπης μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας.
Γεννημένος στις 10 Ιουλίου του 1927 σ ένα προάστιο του Μίντλεσμπρο, ο Ντόναλντ Τζόρτζ Ρεβι όπως ήταν το πλήρες όνομα του, μεγάλωσε σ ένα πολύ φτωχό περιβάλλον με τον πατέρα του, αφού η μητέρα του Μάργκαρετ πέθανε όταν ο ίδιος ήταν 12 ετών.
Το ποδόσφαιρο το έμαθε στην μικρή αυλή του σπιτιού του, μαζεύοντας κουρέλια στα οποία έδινε σχήμα μπάλας, κάτι που τον βοήθησε στην μετέπειτα προπονητική καριέρα του, αφού επέμενε ότι οι παίκτες πρέπει να μάθουν να χειρίζονται μπάλες μικρού μεγέθους σε περιορισμένο χώρο.
Η ποδοσφαιρική καριέρα του άρχισε στην Λέστερ το 1944 και η θέση που αγωνιζόταν ήταν στην επίθεση, κάτι που άλλαξε το 1955, όταν όντας παίκτης της Μάντσεστερ Σίτι, έπαιζε έναν ιδιαίτερο ρόλο χαφ "έξω δεξιά". Μια θέση που πατέρας της θεωρείται ο τότε αστέρας της μεγάλης Ουγγαρίας, Νάντορ Χιντεγκούτι.
Ενδιάμεσα είχε αγωνιστεί και στη Χαλ, ενώ το 1956 μεταγράφηκε στις "μαύρες γάτες" της Σάντερλαντ, μένοντας εκεί για δύο χρόνια. Το 1958 θα πάει στη Λίντς Γιουνάιτεντ και τον Μάρτιο 1961, ζητώντας απ τη διοίκηση των «παγονιών» μια συστατική επιστολή για να προσληφθεί ως τεχνικός στη Μπόρνμουθ, ο Χάρι Ρέινολντς θα του γίνει προσφέρει τη θέση του προπονητή, μετά την παραίτηση του Τζακ Τέηλορ. Κάπου εκεί άλλαξε κι όλη η ιστορία του συλλόγου.
Η Λιντς ήταν μια ομάδα που παρέπαιε, είχε ένα πολύ παλιό γήπεδο, καθόλου καλές προπονητικές εγκαταστάσεις, κι αρκετοί ποδοσφαιριστές της είχαν την λογική του τουρίστα, χωρίς ενδιαφέρον και ζήλο για το σύλλογο. Ο Ρέβι τα άλλαξε όλα. Φρόντισε να αναπτύξει σχέσεις πατρικής στοργής με τα "παιδιά" του, νοιαζόταν για οτιδήποτε είχε σχέση μ αυτούς, το ντύσιμο τους, την κοινωνική παρουσία τους, τη στέγη τους, τους έμαθε να χειρίζονται με σύνεση τα χρήματα τους, ακόμα και τρόπους συμπεριφοράς στο τραπέζι και το κρεβάτι τους!
Στην ομάδα έφερε νέα ήθη κι έθιμα, όπως την παρακολούθηση του αντιπάλου πριν τον αγώνα. Οι οδηγίες του, σε μια εποχή που οι τακτικές και οι αναλύσεις φυτοζωούσαν, αυτός έκανε την επανάσταση, δίνοντας μεγάλη βάση στην τακτική, αλλά και στον εκάστοτε "άρχοντα" της αναμέτρησης, τον διαιτητή. Το μότο του που υπήρχε στ αποδυτήρια, πάνω απ τα κεφάλια των ποδοσφαιριστών του ήταν το "Keep Fighting".
Η αρχή ήταν δύσκολη. Τη σεζόν 1961-62 κατάφερε να σώσει την ομάδα στον τελευταίο αγώνα με τη Νιούκαστλ. Η δυσπιστία για το αν θα καταφέρει να αλλάξει την ξεπεσμένη ομάδα με τους λιγοστούς οπαδούς ήταν διάχυτη. Το 1963, με το φάσμα της χρεοκοπίας να είναι ορατό, ο Σαμ Μπόλτον, πρόεδρος των "παγωνιών" του διαμήνυσε ότι πρέπει να βελτιωθεί αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει ποδόσφαιρο στο Λιντς. Έπρεπε να υπάρξει ανανέωση.
Τη σεζόν 1963-64, η Λιντς με τη φρεσκάδα ανανέωσης να είναι διάχυτη, άρχισε να δείχνει δείγματα γραφής. Μπίλι Μπρέμνερ, Μπόμπι Κόλινς, Τζόνι Τζάιλς, Άλαν Πίκοκ, Τζάκι Τσάρλτον, Πολ Ρίνει, Πίτερ Λόριμερ, Νόρμαν Χάντερ, Έντι Γκρέι, Μικ Τζόουνς, Πολ Μέιντλι και πολλά άλλα παιδιά, βοήθησαν στήριξαν την προσπάθεια της ανερχόμενης δύναμης του αγγλικού ποδοσφαίρου κι έδωσαν ελπίδα στο "Έλαντ Ρόουντ".
Το 1965, η επαρχιακή ομάδα σπάει το κατεστημένο, μπαίνει σφήνα στους μεγάλους του "νησιού" και χάνει στη διαφορά τερμάτων το πρωτάθλημα από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Μπάσμπι και στην παράταση το κύπελλο από τη Λίβερπουλ του Σάνκλι .
Μέχρι το 1968 τερματίζει δύο φορές δεύτερη στο πρωτάθλημα, ενώ δίνει το παρών στον χαμένο τελικό του Κυπέλλου Εκθέσεων με αντίπαλο τη Ντιναμό Ζάγκρεμπ το 1967 (0-2 και 0-0).
Το 1968, το εκπληκτικό ποδόσφαιρο που αποδίδει η ομάδα του Ρέβι, δεν πιάνει τόπο, καθώς παρά το αήττητο των 26 αγώνων το πρωτάθλημα καταλήγει στη Μάντσεστερ Σίτι . Σημείο αναφοράς εκείνης της σεζόν ήταν το φανταστικό 7-0 επί της Τσέλσι. Παρ’ όλα αυτά η χρονιά σώθηκε όχι μόνο με την κατάκτηση του Λιγκ Καπ απέναντι στην Άρσεναλ με 1-0 (σκόρερ ο Τέρι Κούπερ) αλλά και με έναν ευρωπαϊκό τίτλο, με τη Λιντς να κερδίζει την περίφημη Φερεντσβάρος του Φλόριαν Άλμπερτ και να αναδεικνύεται νικήτρια του Κυπέλλου Εκθέσεων για το 1968.
Το πρώτο πρωτάθλημα ήρθε το 1968-69 για τη "Dirty Leeds", προσωνύμιο που δόθηκε στην ομάδα χάριν στο σκληρό τρόπο παιχνιδιού και στους "βρώμικους" ποδοσφαιριστές που την απάρτιζαν. Με μόλις δύο ήττες σε 42 αγωνιστικές και συγκομιδή 67 βαθμών, την μεγαλύτερη μέχρι το 1979, τα γεμάτα θράσος και τόλμη παιδιά του Ρέβι ήταν πλέον οι νέοι πρωταθλητές Αγγλίας.
Η κατάκτηση του Τσάριτι Σίλντ στις αρχές της σεζόν 1969-70, με πρωταγωνιστή τον νέο της αστέρα, τον Άλαν Κλαρκ που είχε μεταγραφεί από τη Λεστερ, ήταν γεγονός. Μια χρονιά που έληξε άδοξα, αφού η Λιντς τερμάτισε δεύτερη στο πρωτάθλημα πίσω από την Έβερτον κι έχασε το κύπελλο απ την Τσέλσι σε δύο πολύ σκληρά παιχνίδια.
Το 1971, με τη Λίντς να διαμαρτύρεται για τα συνεχόμενα παιχνίδια και κάποιες αρνητικές αποφάσεις της ομοσπονδίας, ο σύλλογος του Γιόρκασαιρ κερδίζει το δεύτερο ευρωπαϊκό της τρόπαιο, αφού η ισοπαλία με 2-2 στην έδρα της Γιουβέντους και το 1-1 στην ρεβάνς, της χάρισε το δεύτερο Κύπελλο Εκθέσεων. Την επόμενη σεζόν η νίκη επί της Άρσεναλ με 1-0 (Άλαν Κλαρκ) στον τελικό του Κυπέλλου, της απάλυνε τον πόνο του χαμένου πρωταθλήματος, αφού η απρόσμενη ήττα με 2-1 απ τη Γουλβς, σ ένα ματς που βόλευε κι η ισοπαλία, έδωσε τον τίτλο στη Ντέρμπι Κάουντι του μετέπειτα προπονητή της , Μπάιαν Κλαφ.
Και φτάσαμε στο 1973. Η Λιντς χάνει πρωτάθλημα (3η θέση) και κύπελλο (απο τη Σάντερλαντ) κι ο τελικός του Κυπέλλου Κυπελλούχων στη Θεσσαλονίκη με αντίπαλο τη Μίλαν φαντάζει ως ο ιδανικός τρόπους για να κλείσει η χρονιά με χαμόγελα. Η εξαιρετικά δυσμενής διαιτησία του Χρίστου Μίχα της στερεί το τρόπαιο, με τον Έλληνα διαιτητή να αποβάλει τον Χάντερ και να αρνείται τρία πέναλτι. Το γκολ του Κιαρούτζι έκρινε τον τελικό ενώ ο Μίχας δεν σφύριξε ξανά ευρωπαϊκό ματς, με τις συνωμοσίες δωροδοκίας να δίνουν και να παίρνουν για το παιχνίδι στο Καυταντζόγλειο.
Στις αρχές τις σεζόν 1973-74 άλλαξαν αρκετά πράγματα. Ο 37χρονος Τζάκι Τσάρλτον κρεμάει τα παπούτσια του μετά από 21 χρόνια παρουσίας στο σύλλογο κι ο γκολκίπερ Γκάρι Σπρέικ μεταγράφεται στη Μπέρμιγχαμ. Τα «παιδιά» του Ρέβι πλέον έχουν μεγαλώσει κι ο ίδιος δέχεται πολλές φορές κριτική για τις επιλογές του. Όμως μια τρομερή φόρμα της Λιντς, με 29 σερί αγώνες αήττητη και εκπληκτικό ποδόσφαιρο, την στέφει για δεύτερη φορά πρωταθλήτρια.
Το τέλος ήρθε το καλοκαίρι του 74. Χρονιά που ο Μπίλι Σάνκλι αποχώρησε από τη Λίβερπουλ κι η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ υποβιβάστηκε, ο Ντον Ρέβι άφησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό που ποτέ τελικά δεν καλύφθηκε με επιτυχία. Ο Ρέβι δέχθηκε αναλάβει την Εθνική ομάδα της Αγγλίας, μετά την αποτυχία του Σερ Αλφ Ράμσει να οδηγήσει τα «λιοντάρια» στο Μουντιάλ της Γερμανίας. Απέτυχε κι ο ίδιος να φτιάξει ένα ανταγωνιστικό συγκρότημα και μετά από τρία χρόνια πήγε στη Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, απόφαση που εξόργισε της ομοσπονδία της χώρας. Θεωρήθηκε από πολλούς προδότης. Κανείς όμως δεν μπορεί να του αφαιρέσει ότι μετάλλαξε μια φτωχή, μίζερη επαρχιακή ομάδα, σε μια λευκή σταχτοπούτα που δεν γεύτηκε την υπέρτατη κορυφή της Ευρώπης. Ποιός ξέρει, αν έμενε και μετά το 1974;
Αλέξανδρος Αναγνώστου
